U srpskom jeziku, postoji više od deset vrsta stilskih figura. Stilske figure, predstavljaju reči, odnosno izraze koji se u kompoziciji jedne rečenice vezuju za jedan određen pojam i imaju za cilj da taj pojam naglase i da ga predstave u novom i lepšem značenju. Takve reči, zastupljene su uglavnom u književnim delima, bez obzira na to da li je reč o proznim ili o poetskim delima i smatraju se oblikom alata kojim pisci ili pesnici raspolažu u cilju uspešnijeg izražavanja i u cilju izazivanja impresivnije slike kod čitalaca.
Osim u formi književnog izražavanja, stilske figure su često prisutne i u svakodnevnom obliku pismenog ili usmenog izražavanja.
Jedna od često prisutnih stilskih figura je metafora.
O tome šta tačno predstavlja metafora i šta je svrha njene upotrebe u okviru pismenog ili usmenog izražavanja, saznaćete kroz sadržaj ovog teksta.
Šta je metafora?
Dakle, metafora je jedna od najčešće korišćenih i kako u književnim delima tako i u svakodnevnom govoru najzastupljenija stilska figura.
Metafora se drugačije naziva i skraćeno poređenje i cilj njene upotrebe zapravo je predstavljanje određenog pojma kroz preneseno značenje. To znači, da se u okviru rečenice u kojoj je upotrebljena metafora pojam predstavljanja zapravo izostavlja u direktnom obliku, a predstavlja se u prenesenom značenju.
Konkretno, kao zamena za određeni pojam u rečenici, koristi se poređenje koje u najboljem smislu, ali u prenesenom značenju predstavlja osobine koje se vezuju za taj pojam. Na taj način, pojam predstavljen kroz metaforu, postaje stilski naglašen i dobija na značaju, a to se kroz okvir samog izražavanja odražava na potpuniji i dublji utisak koji se postiže kod čitaoca ili kod slušaoca (u zavisnosti od forme izražavanja).
Neretko, u okviru forme jednog određenog književnog dela, dešava se da se kombinuje više stilskih figura, pa se samim tim mogu naći i primeri u kojima je metafora upotrebljena u kombinaciji sa nekom drugom stilskom figurom. Neretko, metafora se kombinuje sa stilskim figurama kao što su hiperbola ili personifikacija.
Onda kada se metafora koja se kao oblik stilske figure koristi u okviru dela, proširi iz jedne rečenice na formu celokupnog dela, ili bar na formu šire oblasti dela, onda ona poprima oblik druge, sebi srodne stilske figure, a to je alegorija.
Primer alegorije, nalazi se recimo u okviru književnog dela koje po vrsti pripada narodnoj lirskoj pesmi, a nosi naziv “Ljubavni rastanak”. U pomenutoj pesmi, “plavi zumbul” predstavlja momka, dok “zelena kada”, predstavlja devojku.
Ono što se može naglasiti kao karakteristično za upotrebu metafore kao stilske figure, jeste da je ona najčešće zastupljena u zagonetkama.
Jedan od takvih primera je zagonetka koja glasi: “Bele koke ispod strehe vire”. U ovom primeru, “bele koke” zapravo predstavljaju metaforu za pojam sa kojim se porede i koji ujedno predstavlja rešenje ove zagonetke, a to su zubi.
Primeri metafore:
– “On (ona) je živa vatra” – primer metafore koja ima za cilj da naglasi nečiju osobinu.
– “Ti si sunce mog neba” – primer metafore koja ima za cilj da naglasi značenje prisustva određene osobe u životu osobe koja izgovara navedenu misao. Konkretno u ovom primeru pojam “sunce” predstavlja osobu koja je važna, a “nebo” pojam koji predstavlja život osobe kojoj je ta osoba važna.
– “Tužna pesmo, majko stara” – ovaj primer, uzet je iz pesme “Srbija”, čiji je autor Oskar Davičo. U ovom primeru, država Srbija, je kroz metaforu opisana kao tužna pesma i majka stara.